ನಮ ಪಗ್ಗು,ಬೇಶ ,ಕಾರ್ತೆಲ್ ,ಆಟಿ ,ಸೋಣ ... ಇಂಚ ಪದ್ರಾಡ್ ತಿಂಗೊಲುದ ಲೆಕ್ಕಲಾ ಮಲ್ಪುವ . ಅಂಚೆನೆ ಚೈತ್ರ , ವೈಶಾಖ , ಜ್ಯೇಷ್ಠ , ಆಷಾಢ, ಶ್ರಾವಣ .....ಪನ್ಪಿನ ತಿಂಗೊಲ್ದ ಬೆರಿಯೆಲಾ ಪೋಪ . ಜನವರಿ ,ಫೆಬ್ರವರಿ......ಪನ್ಪಿನ‌ ಕೆಲೆಂಡರ್ ನಿಚ್ಚೊಗು ಗಳಸುವ .ಪಂಚಾಂಗ ನಂಕ್ ತೂವಂದೆ ಕರಿಯುಜಿ . ಈ ಮೂಜಿ - ನಾಲ್ ನಮೂನೆಡ್ ಕಾಲದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರ ಮಲ್ಪುನೆಟ್ಟ್ ಇಂದ್ ಪೂರಾ ಬೆರಕೆ ಆದ್ ನಮ್ಮ ತುಳುವೆರ್ನ ತಿಂಗೊಲು ಒವು , ಆಟಿ ಏಪ ಸುರುವಾದ್ ಏಪ ಮುಗ್ಯುಂಡು , ಆಷಾಢ ತಿಂಗೊಲು ಎಂಚ ಒದಗುಂಡು , ನೆಕ್ಕ್ ಲಾ ಕೆಲೆಂಡರ್ಗ್ಲಾ ದೇಗ್ ಒಂದಿಗೆ ಆಪುಜಿ . ಉಂದೆನ್ ಸರಿಯಾದ್ ತೆರಿಂಡ "ಆಟಿ ಆಷಾಢ ಅತ್ತ್ ,ಆಷಾಢ ಆಟಿ ಅತ್ತ್".

ಸೂರ್ಯ ದೇವೆರ್ ಏಪ ವಾ ರಾಶಿಗ್(ಒರ್ಸೊಗು ಪದ್ ರಾಡ್ ರಾಶಿ - ತಿಂಗೊಲು) ಪೊಗ್ಗುವೆರಾ ಅದಗ ನಂಕ್ ಪೊಸ ತಿಂಗೊಲು ಬರ್ಪುಂಡು. ಏಪ ಸಂಕ್ರಾಂದಿ , ಏಪ ತಿಂಗೊಡೆ , ಇನಿ ಏತ್ ಪೋಂಡ್ ಇಂಚ ಲೆಕ್ಕ ಪಾಡೊಂದು ಸೂರ್ಯ ದೇವೆರ್ನ ಬೆರಿಯೆ ಇಪ್ಪುನ ನಮ 'ಸೌರಮಾನಿಲು' . ಚಂದ್ರೆ ಮಲ್ಲೆ ಆವೊಂದು ಪುಣ್ಣಮೆ ಬರ್ಪುಂಡು , ಚಂದ್ರೆ ಎಲ್ಯಾವೊಂದು ಅಮಾಸೆಗಾನಗ ಒಂಜಿ ತಿಂಗೊಲಾಪುನು ,ಅಂಚೆನೆ ಅಮಾಸೆದ ಮನದಾನಿಡ್ದ್ ತಿಂಗೊಲು ಸುರುವಾದ್ ಪದಿನೈನ್ ತಿಥಿತ ಲೆಕ್ಕಪಾಡುನ , ಪುಣ್ಣಮೆ ಮುಟ್ಟ ಪದಿನೈನ್ ಕುಡ ಒರ ಅಮಾಸೆ ಮುಟ್ಟ ಪದಿನೈನ್ ದಿನ ಇಂಚ ಒಂಜಿ ತಿಂಗೊಲು ಚಂದ್ರನ್ ತೂದ್ ತಿಥಿತ ಅನುಕರಣೆಡ್ ಇಪ್ಪುನಾಕುಲು 'ಚಾಂದಮಾನಿಲು' . ಸುಗ್ಗಿ ತಿಂಗೊಲ್ ಕರಿದ್ ಪಗ್ಗು ಬರ್ಪಿ ಸಂಕ್ರಾಂದಿದ ಮನದಾನಿಡ್ದ್ ನಂಕ್ ಪೊಸ ವರ್ಸ ಸುರು . ಪಗ್ಗುದ ತಿಂಗೊಡೆದಾನಿ 'ಇಗಾದಿ - ಬಿಸು' . ಪಗ್ಗು ತಿಂಗೊಲುಗು 'ಮೇಷ' ತಿಂಗೊಲು ಪನ್ಪೆರ್ .ಅವ್ವೆ ಬಿಸು ಪಂಡ್ ದ್ ಆಚರಣೆ . 'ಪಾಲ್ಗುಣ' ತಿಂಗೊಲ್ದ ಅಮಾಸೆದ ಮನದಾನಿಡ್ದ್ 'ಚೈತ್ರ' ತಿಂಗೊಲು ಸುರು , ಆನಿ ಚಾಂದ್ರಯುಗಾದಿ. ಆನಿಡ್ದ್ ಬೊಕ್ಕ ಚಾಂದ್ರಮಾನ ಕ್ರಮತ ವರ್ಸ ಸುರು. ಸೌರ ಕ್ರಮತ ತಿಂಗೊಲು : ಪಗ್ಗು (ಮೇಷ) , ಬೇಶ (ವೃಷಭ) , ಕಾರ್ತೆಲ್ (ಮಿಥುನ) , ಆಟಿ (ಕರ್ಕಾಟಕ ) , ಸೋಣ(ಸಿಂಹ) , ಕನ್ಯಾ (ನಿರ್ನಾಲ್) , ಬೊಂತೆಲ್( ತುಲಾ) , ಜಾರ್ದೆ( ವೃಶ್ಚಿಕ) , ಪೆರಾರ್ದೆ(ಧನು) ,ಪೊನ್ನಿ-ಪುಯಿಂತೆಲ್(ಮಕರ) , ಮಾಗಿ - ಮಾಯಿ( ಕುಂಭ) ,ಸುಗ್ಗಿ( ಮೀನ) . ಚಾಂದ್ರ ಪದ್ಧತಿದ ತಿಂಗೊಲು : ಚೈತ್ರ , ವೈಶಾಖ , ಜ್ಯೇಷ್ಠ , ಆಷಾಡ , ಶ್ರಾವಣ , ಭಾದ್ರಪದ , ಆಶ್ವಯುಜ , ಕಾರ್ತಿಕ , ಮಾರ್ಗಶಿರ , ಪೌಷ , ಮಾಘ , ಪಾಲ್ಗುನ.

ಸೌರ ಪದ್ಧತಿದ ನಾಲನೆ ತಿಂಗೊಲು 'ಆಟಿ' ಅಥವಾ ಕರ್ಕಾಟಕ . ಚಾಂದ್ರ ಕ್ರಮತ ನಾಲನೇ ತಿಂಗೊಲು "ಆಷಾಢ" . ಸೌರ ಬೊಕ್ಕ ಚಾಂದ್ರ ರಡ್ಡ್ ನಮುನೆದ ಕಾಲದ ಲೆಕ್ಕಾಚಾರದ ತಿಂಗೊಲು ಒಟ್ಟಿಗೆ ಸುರು ಆಪುಜಿ . ಕೆಲವು ಸರ್ತಿ ಇರುವ ದಿನೊಡ್ದ್ ಲಾ ಹೆಚ್ಚಿಗೆ ಎತ್ಯಾಸೊಡು ಬರ್ಪುಂಡು ಕೆಲವು ಸರ್ತಿ ಐನಾಜಿ ದಿನ ಎತ್ಯಾಸೊಡು ಒದಗುಂಡು . ಚೈತ್ರ , ವೈಶಾಖ ಪಂಡೊಂದು ತೊಡಗುನ ಚಾಂದ್ರ ವರ್ಸ ಸುರುಕು ಸುರು ಆಪುಂಡು . ಬೊಕ್ಕ ಸೌರ ಸುರು ಆಪುಂಡು . ಉದಾರ್ನೆಗ್ : ಈ ವರ್ಸ ಆಷಾಢ ಜುಲೈ ತಿಂಗೊಲ್ದ ಪತ್ತೊಂಜಿನೆ ತಾರೀಕ್ದಾನಿ ಸುರು ಆತ್ಂಡ್, ಆಗಸ್ಟ್‌ ದ ಎಡ್ಮನೇ ತಾರೀಕ್ ದಾನಿ‌ ಮುಗ್ಯುಂಡು . ಮನದಾನಿಡ್ದ್ ಶ್ರಾವಣ ತಿಂಗೊಲು ಸುರು . ಜುಲೈ ಪದಿನೇಲ್ನೆ ದಿನತಾನಿ 'ಆಟಿ' ಸುರು ಆತಂಡ್ ,ಆಗಸ್ಟ್ ಪದಿನಾಜಿನೇ ತಾರೀಕ್ ದಾನಿಮುಟ್ಟ 'ಆಟಿ'. ಆನಿ ಸೋಣ ಸಂಕ್ರಂದಿ. ಮನದಾನಿಡ್ದ್ ಸೋಣ . [ಕರಿನ ವರ್ಸ ಜೂನ್ ಇರುವತ್ತರಡ್ಡನೇ ತಾರೀಕ್ ದಾನಿ ಆಷಾಢ ಸುರುವಾದ್ ಜುಲೈ ಇರುವತ್ತೊಂಜಿನೇ ತಾರೀಕ್ ದಾನಿ ಮುಗಿದ್ಂಡ್ . ‌'ಆ‌ಟಿ' ತಿಂಗೊಲು ಜುಲೈ ಪದಿನೇಳ್ನೆ ತಾರೀಕ್ ಗ್ ಸುರುವಾದ್ ಆಗಸ್ಟ್ ಪದಿನೇಳ್ನೆ ತಾರೀಕ್ ದಾನಿ ಮುಗಿದ್ಂಡ್ . ಸುಮಾರಾದ್ ಇರುವತ್ತೇಲ್ ದಿನ ಎತ್ಯಾಸೊಡು ಆಷಾಢೊಡ್ದು ಬೊಕ್ಕ ಆಟಿ ಒದಗ್ ದ್ಂಡ್.] ಮಿತ್ತ್ ದ ವಿವರಣೆ ಕೊರ್ಯರೆ ಯಾನ್ಲಾ ಕೆಲೆಂಡರ್ ದ ದಿನನೆ ಪನೊಡಾಂಡ್ , ಕಾರಣ ಕೆಲಂಡರ್ ನಂಕ್ ದಿನಚರಿಕ್ ಬೋಡು ,ಇಜ್ಜಡ ಪೊಲಬಾಪುಜಿ. ಆಟಿಡ್ ಎಡ್ಡೆ ಕೆಲಸ ನಮ ಮಲ್ಪುಜ . ಉಂದು ಪೂರ್ವದ ಕಟ್ಟ್. ಆಂಡ ಇತ್ತೆ ಆಷಾಢ ಮುಗಿಂಡ್ ನನ ಎಡ್ಡೆ ಕೆಲಸ ಮಲ್ಪೊಲಿ ಪನ್ಪಿನ ಅಭಿಪ್ರಾಯೊಲು ಕೇಂದ್ ಬರ್ಪುಂಡು ,ಅವ್ವೆನೆ ಅನುಸರಿಪುನಾಕುಲು ಉಲ್ಲೆರ್ . ಪಗ್ಗು ,ಬೇಶ , ಕಾರ್ತೆಲ್,ಆಟಿ ...ಇಂಚ ತಿಂಗೊಲು ಗೆನ್ಪುನ ಸೌರಮಾನಿಲೆಗ್ ಆಟಿ ಮುಗ್ಯೊಡು ಸೋಣ ಬರೊಡು (ಉಂದು ನಂಬಿಕೆದ ಇಸಯ) . ಈತ್ ಪೂರ ಸೌರ ಪದ್ಧತಿನ್ ಅನುಸರಿಪುವಡಲಾ ಆಟಿದ ಅಮಾಸೆ , ಪುಣ್ಣಮೆ , ಅಷ್ಟಮಿ , ಚೌತಿ , ಪರ್ಬದಾನಿದ ಅಮಾಸೆ ಇಂಚ ಕೆಲವು ಚಾಂದ್ರದ ದಿನೊಕುಲೆನ್ಲಾ ನಮ ಅನಾದಿಡ್ದ್ ಆಚರಿಪುವ .

ಆಂಡ "ಆಟಿ ಆಷಾಢ ಅತ್ತ್ ,ಆಷಾಢ ಆಟಿ‌ ಅತ್ತ್ " ಮೂಜಿ - ನಾಲ್ ವರ್ಸ ಪಿರಾವುಡೊರ ಆಷಾಢ ಕರಿದ್ ಒಂಜಿವಾರ ಆತ್ಂಡ್ , ಆಂಡ ಆಟಿ ಇತ್ತಂಡ್. ಒಂಜಿ ಊರುಡು "ಆಷಾಡದಲ್ಲೊಂದು ದಿನ‌" ಪನ್ಪಿ ಪುದಾರ್ ಡ್ ಒಂಜಿ ಮಲ್ಲ ಲೇಸ್ ನಡಪುಂಡು .ಅವು ಆಟಿದ ಲೇಸ್ ; ಆಟಿಡೊಂಜಿ ದಿನ , ಕೆಸರ್ ಡ್ ಒಂಜಿ ದಿನ ಇಂಚ ಆಟಿದ ನೆನೆಪುದ ಲೇಸ್ .ಇಂದೆ ಲೇಸ್ ನಿ "ಆಟಿಡೊಂಜಿ ದಿನ"ಪಂಡ್ ದ್ ಮಲ್ದೊಲಿಯತ್ತಾ‌? ನೆತ್ತ ಕಾರಣ ನಂಕ್ ಆಟಿಯೇ ಆಷಾಢ ಪನ್ಪಿನ ಗೇನ ದಿಂಜ್ ದ್ ಆತ್ಂಡ್. ಲೇಖನ : ಕೆ.ಎಲ್.ಕುಂಡಂತಾಯ