ತುಲು ಅಪ್ಪೆ ಬಾಸೆ ಆದುಪ್ಪುನ ತುಳುಬೆರಣೆರೆ್ ಪೊಂಜೋವು ' ಆಟಿದ ಪುನ್ನಮೆದಾನಿ' ತಡ್ಯಪುಡಾಡುನ ಅತ್ತಡ ತಡ್ಯ ಪುಡ್ಯಾಡುನ ಪೊರ್ಲುದ ಕ್ರಮ‌ ಗಮನಿಪೊಡಾಯಿನ ಸಂಗತಿ . ತುಳುಬೆರಣೆರೆ್ ಮುತ್ತೇಸಿ ಪೊಂಜೋವು ದಿನ ನಿಚ್ಚಲ ಕಾಂಡೆ ತಡ್ಯ ಬರೆದ್ ,ತಡ್ಯೊಗು ಕುಂಕುಮ - ಮಂಜೊಲು ಮುಟ್ಟಾದ್ ನೀರ್ದ ಚೊಂಬುನಿ ತಡ್ಯದ ಮಿತ್ತ್ ದೀದ್ ಪುಡಾಡುವೆರ್ .ಚೊಂಬುದ ನೀರ್ನ್ ತುಲಸಿಗ್ ಮೈತ್ ದ್ ,ತುಲಸಿಗ್ ಕುಂಕುಮ ಮುಟ್ಟಾದ್ ಪುಡಾಡುವೆರ್ . ಅಂಚೆನೆ ರಾತ್ರಿ ಪೂಜೆ ಆಯಿಬೊಕ್ಕ ಪೂಜೆಗ್ ದೀಯಿನ ಪೇರ್ ಬೊಕ್ಕ ಪೂಜೆ ಮಲ್ತಿನ ಅರ್ಲೊಂದುಪ್ಪುನ ಆರತಿನ್ ತಡ್ಯದ ಮಿತ್ತ್ ದೀದ್ ಪುಡಾಡುನ ಕ್ರಮಲಾ ಉಂಡು .ಇಲ್ಲದ ಪೊಣ್ಣು ಜೋಕುಲು , ಮುತ್ತೇಸಿ ಪೊಂಜೋವು ಮಾತೆರ್ಲ ತಡ್ಯಪುಡಾಡುವೆರ್ .ಉಂದು ದಿನ ನಿಚ್ವಲ ನಡತೊಂದು ಉಪ್ಪುನವು .ಇಲ್ಲದ ಇಂಚಿ ತಡ್ಯನ್ ಇಂಚಿನಾಕುಲೆ ಬರೆವೊಡು ಪಂಡ್ ದ್ ಲಾ ಸಂಪ್ರದಾಯ ಉಂಡು.

ತಡ್ಯ ಬರೆಪುನಿ : ಸೇಡಿದ ಮಣ್ಣ್ ನ್ ಗಾಲ್ತ್ ದ್ ನುಂಗಾದ್ ಉಂಡೆ ಮಲ್ತ್ ದ್ ದೀತಿನವು ಪ್ರತಿ ಬೆರಣೆರ್ನ ಇಲ್ಲಡ್ ಲಾ ಇಪ್ಪುಂಡು .ಇತೆ ಅಂಗಡಿಡ್ ಲಾ ಸೇಡಿದ ಉಂಡೆಲು ತಿಕ್ಕುಂಡು .ಈ ಸೇಡಿದ ಉಂಡೆನ್ ಪೊಡಿ ಮಲ್ತ್ ದ್ ಒಂಜಿ ಮಲ್ಲ ತಿಪ್ಪಿಡ್ ಪಾಡ್ದ್ ಅಯಿಕ್ ನೀರ್ ಮಯಿತ್ ದ್ ಆ ನೀರ್ ಡ್ ಕುಂಟುದ ಉದ್ದದ ತಿರಿತಲೆಕ್ಕ ಮಲ್ತ್ ದ್ ಅವ್ವೆನ್ ಬಗ್ಗಾದ್ ರಡ್ಡ್ ಇಚ್ಚೆಡಿ ಮಲ್ತ್ ದ್ ಸೇಡಿದ ನೀರ್ ಡ್ ಮುರ್ಕಾದ್ ತಡ್ಯೊಗು ಗೀಟ್ ಒಯಿಪುನ ನದ್ ರ್ ಬೇತೆನೇ ಉಂಡು .ಉಂದೆನ್ ಇಲ್ಲದ ಉಲಾಯಿ ಉಂತೊಂದು ಪಿದಾಯಿ ಮೋನೆ ಪಾಡ್ದ್ ಬರೆಪಿನಿ ,ಬೊಕ್ಕ ಪುಡ್ಯಾಡುನು . ಕುಡುತ ಪೂ : ಆಟಿದ ಪುನ್ನಮೆರ್ದ್ ದುಂಬು ಬರ್ಪಿನ‌ ಪಾಸದಾನಿ (ನಾಲ್ ದಿನೊಡ್ದು ದುಂಬು)ಅತ್ತಡ ಅಯಿತ ಮನದಾನಿ ಮಂಜೊಲುದ ಪೊಡಿ ಕಲತ್ತ್ ದ್ ಆನೀರ್ ಡ್ 'ಕುಡು' ನನೆತ್ತ್ ದ್ ಒಂಜಿ ಮಣ್ಣ್ ದ ಕಲತಲೆಕ್ಕ ಮಲ್ತ್ ದ್ ನನೆತ್ ದೀಯಿನ 'ಕುಡು'ನಿ ಬಿತ್ತೊಡು . ಬೊಕ್ಕ ಅಯಿತ ಮಿತ್ತ್ ಒಂಜಿ ನೇಲ್ಯ ಕರ ಅತ್ತ್ ಡ ಬೇತೆ ಬಾಜನ ಕಬ್ಬೆ ಪಾಡೊಡು . ಪುಣ್ಣಮೆದಾನಿ ಕಬ್ಬೆ ಪಾಡ್ದಿನ ಬಾಜನ ದೆತ್ತ್ದ್ ತೂಂಡ ಪೊರ್ಲುದ ಮಂಜೊಲು - ಬೊಲ್ದುದ ಕುಡುತ ತೈ ,ಅವ್ವೆ ಕುಡುತ ಪೂ.

ಬೈಪಾದಿ ಬೋಲೆ : ಪುನ್ನಮೆದಾನಿ ಕಾಂಡೆ ಬೇಗ ಬೈಪಾದಿನ ಗುಜ್ಜೆದ ಬೋಲೆಲ ತಯಾರ್ ಮಲ್ತೊನೊಡು . ಮರಿಯಲೊಗು ಮಾತ್ರ ಕೊಡ್ಯುನ ಕೆಲವು ಇಸೇಸದ ಪಂತಿಲಾಯಿನ ಪೆರದನೆ , ನೀರ್ಕಡ್ಡಿ (ನೆಟ್ಟ್ ಒಂಜಿ ನೇರಳೆ ಬನ್ನದ ಪೂಲ ಉಪ್ಪುಂಡು) ನನಲ ರಡ್ಡ್ - ಮೂಜಿ ನಮುನೆದ ಪಂತಿಲೆನ್ ಪರಿತ್ ದ್ ಕೊನತ್ತ್ ದ್ ದೀವೊನೊಡು . ಕಾಂಡೆ ಲಕ್ ದ್ ತರೆಕ ಮೈಕ ಮೀದ್ ಮುಂಡೊಗು ಕುಂಕುಮ ದೀವೊಂದು ( ದಿನ ನಿಚ್ಚಲ ಮುಂಡೊಗು ಕುಂಕುಮ ಅತ್ತಡ ಕೆಂಪುದ ಬೊಟ್ಟ ದೀವಂದೆ ದೇವೆರೆಗ್ ಲಾ ಪುಡಾಡ್ಯರೆ ಬಲ್ಲಿ) ತಡ್ಯನ್ ಒರೆಸ್ ದ್ ಸೇಡಿಡ್ ತಡ್ಯ ಬರೆವೊಡು . ತಡ್ಯದ ರಡ್ಡ್ ಬರಿಟ್ ಲಾ ಒಟ್ಟು ಮಲ್ತ್ ದ್ ದೀತಿ ಪಂತಿಲೆನ್ ದೀವೊಡು .ಕುಡುತ ಪೂ ದೀವೊಡು , ಅಂಚೆನೆ ರಡ್ಡ್ ಬರಿಟ್ ಲಾ ರಡ್ಡ್ ರಡ್ಡ್ ಬೈಪಾದಿ ಬೋಲೆನ್ ದೀದ್ ತಡ್ಯದ ಎದುರುಗು ಕುಂಕುಮ - ಮಂಜೊಲು ಮುಟ್ಟಾದ್ , ದೀಪ ದೀದ್ , ನೀರ್ದ ಚೊಂಬು ದೀದ್ ಪುಡಾಡೊಡು .ಆಟಿದ ಪುನ್ನಮೆದ ಇಸೇಸ ಪಂಡ ಇಲ್ಲದ ಪೂರ ತಡ್ಯಲೆಗ್ ಇಂಚೆನೆ ಅಲಂಕರಿತ್ ದ್ ಪುಡಾಡೊಡು. ಇಲ್ಲದ ಪೂರಾ ಪೊಣ್ಣು ಜೋಕುಲು , ಮುತ್ತೇಸಿ ಪೊಂಜೋವುಲು ಸೇರೊಂದು ಇಲ್ಲದ ತಡ್ಯೊಲೆಗ್ ಪುಡ್ಯಾಡೊಡು . ಒರ್ತಿ ಬರೆದ್ ಪುಡ್ಯಾಡಿನ ತಡ್ಯಗ್ ಬೊಕ್ಕೊರ್ತಿ ಪುಡ್ಯಾಡರೆ ಇಜ್ಜಿ .ಉಂದು ಆಟಿದ ಪುನ್ನಮೆದಾನಿ ತುಲುಬೆರೆಣೆರೆ್ ಪೊಂಜೋವು ಆಚರಿಪುನ ಕ್ರಮ . ಆಟಿದ ಪುನ್ನಮೆದಾನಿ ತಡ್ಯಬರೆಯಿನ ಮುತ್ತೇಸಿ ರಾತ್ರಿಗ್ ನುಪ್ಪು ಉನ್ಪುನ ಕ್ರಮ ಇಜ್ಜಿ ,ಆನಿ ರಾತ್ರಿಡ್ ದಾಲ ಅಡ್ಯೆ ತಿನೊಡು . ಉಂದು ಪೊಂಜುವುಲೆನ ಪರ್ಬ , ವರ್ಸದ ಸುರುತ ಪರ್ಬ ಪನ್ಪಿನ ನಂಬೊಲಿಗೆ ಉಂಡು . ಸೋನದ ಸಂಕ್ರಂದಿದಾನಿಲಾ ಇಂಚೆನೆ ಕುಡುತ ಪೂ ,ಪಂತಿಲೆನ್ ಪಾಡ್ದ್ ಇಲ್ಲದ ಪೂರಾ ತಡ್ಯ ಪುಡಾಡೊಡು , ಸೋನ ಇಡೀ ತಿಂಗೊಲುಲ ಇಂಚ ಪೂ ಪಾಡ್ದ್ ತಡ್ಯ ಪುಡಾಡುನವುಲಾ ಉಂಡು . ಸೋನದ ತಡ್ಯಪುಡಾಡ್ನಗ ಬೋಲೆ ದೀಯರೆ ಇಜ್ಜಿ . ಮೂಲದ ಆಚಾರ : ಕುಡುತ ಪೂ , ಬೈಪಾದಿ ಬೋಲೆ , ಪಂತಿಲೆನ್ ಪಾಡ್ ದ್ ತಡ್ಯ ಪುಡಾಡುನ ಅತ್ತಡ ಪುಡ್ಯಾಡುನ ನದ್ರ್ ಡ್ ತುಲುನಾಡ್ದ ಮಣ್ಣ್ ದ ಆಚಾರ - ಇಚಾರದ ಮೂಲ ರೂಪು ತೋಜುಂಡು.

ತಡ್ಯ ಬರೆವುನ - ಸೇಡಿದ ಗೀಟ್ ಒಯಿಪುನೆಟ್ಟ್ ಲಾ 'ಪಿದಾಯಿಡ್ದ್ ಉಲಾಯಿ' ಅಂಚೆನೆ 'ಉಲಾಯಿಡ್ದ್ ಪಿದಾಯಿ' ಗೀಟುಲು ಉಪ್ಪುವ . ತಡ್ಯ ಪುಡಾಡುನು ಪಂಡ ದಾದನ ಬರ್ಯರೆ ಉಂಡು , ಅವ್ವೆನ್ ಎದ್ಕೊನರೆ ಪುಡಾಡಿಲೆಕ್ಕ ತೋಜುಜಾ . ಪಾಡುನ ಗೀಟ್ ಡ್ ಆಟಿದ ಕಲಿ ಪಿದಾಯಿ ಪೋವಡ್ , ಬಹುಶಃ ಕಂಡೊಡು ಬುಲೆವೊಂದುಪ್ಪುನ ಬುಲೆ 'ಭಾಗ್ಯ' ಆದ್' ಬರ್ಪಿನ ದಿನ ಮುಟ್ಟ ಬತ್ತ್ಂಡ್ ,ಅಯಿಕ್ ಸನ್ನಯನಾ , ಇಂಚಲಾ ಎನ್ನೊಲಿ . ಇಲ್ಲಡ್ ಕೊರಲ್ ಕಟ್ಟುನಾನಿ ತಡ್ಯ ಬರೆಪಿನ ಕ್ರಮ ಒರ್ಮೆಲಾ ಇತ್ತ್ಂಡ್ ,ಇತ್ತೆಲಾ ಉಂಡು . ದೈವೊಲೆಗ್ ಸಾನೊಡು ಕುರಲ್ ಕಟ್ಟುನಾನಿ ತಡ್ಯ ಬರೆಪಿನ ಕ್ರಮ ಉಂಡು . ಅಂಚೆನೆ ದೇವಲ್ಯೊಡುಲಾ ಕುರಲ್ ಕಟ್ಟುನಾನಿ ತಡ್ಯ ಬರೆಪೆರ್ . ಬಲೀಂದ್ರ ಸಂದಿಡ್ : "ಆಟಿದ ಅಮಾಸೆಗ್ ಆಳ್ ಕಡಪುಡುದು ಪಿನ್ಲ . ಸೋಣ ಸಂಕ್ರಾಂದಿಗ್ ಅಪ್ಪೆನ್ ಕಡಪುಡ್ದು ಕೊರ್ಲ . ಬೊಂತೆಲ್ದ  ಅಮಾಸೆಗ್ ಆಜಿ ದಿನತ ಬಲಿ , ಮೂಜಿ ದಿನತ  ಪೊಲಿ , ದೀಪೊಲಿದ ಪರ್ಬೊಗು ಈ ಬತ್ತ್ ದ್ ನಿನ್ನ ರಾಜ್ಯ ಬುಲೆ ಸಲೆ , ಬದ್ ಕ್ ಬಾಗ್ಯೊಲೆನ್ ತೂದು ಪೋಲಂದೆರ್ ಗೆ " ಇಂಚ ಬರ್ಪುಂಡು . ಸೋನೊಗು ಬರ್ಪಿನ ಬಲೀಂದ್ರನ ಅಪ್ಪೆನ್ ಎದ್ಕೊನರೆ ಸೋನದ ತಡ್ಯ ಪುಡ್ಯಾಡುನ ರಿವಾಜಿ ಬತ್ತ್ ದುಪ್ಪೊಡು . ಇತ್ತೆಲಾ "ಆಟಿದ ಪುನ್ನಮೆ"ದಾನಿ ತಡ್ಯಪುಡ್ಯಾಡುನ ಒಂಜಿ ಪ್ರಾಕ್ ದ ರಿವಾಜಿ ತುಲುನಾಡ್ ಡ್ ನನಲಾ ಉಂಡು . ಲೇಖನ : ಕೆ.ಎಲ್. ಕುಂಡಂತಾಯ